بررسی ارتباط بین فریتین سرم و گواتر، میزان ید ادرار و غلظت سرمی هورمون های تیروئید در دانش آموزان کشور

اختلالات ناشی از کمبود ید به طور معمول در کشورهایی دیده می شود که مشکلات سوءتغذیه ای نیز دارند. یکی از مهمترین مشکلات سوء تغذیه، کمبود آهن است که می تواند بر متابولیسم غده تیروئید اثر کند و پاسخ به درمان ید مکمل (در نمک یددار) را مختل نماید. این مطالعه توصیفی ـ مقطعی با هدف بررسی غلظت فریتین سرم و همبستگی احتمالی آن با شیوع گواتر، ید ادرار و شاخص های مربوط به عملکرد تیروئید صورت گرفت. گروه هدف دانش آموزان 8 تا 10 ساله مدارس کشور بودند که از 26 استان به طور تصادفی با نسبت مساوی دختر و پسر انتخاب شدند. در سراسر کشور 36178 کودک از نظر شیوع گواتر مورد بررسی قرار گرفتند. یک نمونه خون و یک نمونه ادرار از یک دهم نمونه ها به طور تصادفی دریافت شده و اندازه گیری t4، t3، tsh، t3ru، فریتین و ید ادرار در آنها انجام گردید. یافته ها نمایانگر این بود که شیوع گواتر در شش استان، بیش از 50% در هفت استان 50-40% در سیزده استان دیگر کمتر از 40% می باشد. اما غلظت فریتین در میان جمعیت این سه دسته استان تفاوت آماری معنی داری نداشت. میانه دفع ید ادرار در چهار استان بیش از 50، در دو استان 40-30، در یازده استان 29-20 و در نه استان μg/dl20-13 بود. میانگین فریتین سرم در استان هایی که میزان ید ادرار دانش آموزان آنها در حد مطلوب (μg/dl20-13) است، بیشتر از استان هایی است که میانه ید ادرار دانش آموزان آنها بالاتر از (μg/dl20) می باشد (001/0p<). همچنین بین دو گروه دانش آموزانی که غلظت فریتین کمتر و بالاتر از μg/l10 داشتند، از نظر شیوع گواتر (80% در مقابل 20%) تفاوت آماری معنی داری وجود دارد (0001/0p<). غلظت فریتین سرم همبستگی معنی داری با شاخص های t3ru، t3، ft3i نشان داد (05/0p<)، ولی همبستگی با t4، ft4i وtsh از نظر آماری معنی دار نبود. بنابراین یافته ها نشان می دهند در دانش آموزانی که غلظت فریتین سرم آنها پایین است، گواتر شایعتر می باشد، ولی تغییرات عمده ای در آزمون های عملی تیروئید دیده نمی شود. پایین بودن فریتین ممکنست تأثیر نمک ید دار را در کاهش اندازه گواتر مختل نماید، لذا استفاده از نمک های ید دار dextran-coat در برنامه های کشوری مبارزه با اختلالات ناشی از کمبود ید می تواند مدنظر قرار گیرد.